تعیین روش تحقیق

..................................................................................................

1-      بررسی تحقیق با انواع تحقیق از نظر هدف

2-      تقسیم بندی تحقیق بر اساس رویکرد

3-      تقسیم بندی تحقیق بر اساس روش

4-      انواع تحقیق از نظر کنترل متغیر ها

 

تعیین روش تحقیق :

1-      بررسی تحقیق با انواع تحقیق از نظر هدف

2-      تقسیم بندی تحقیق بر اساس رویکرد

3-      تقسیم بندی تحقیق بر اساس روش

4-      انواع تحقیق از نظر کنترل متغیر ها

بررسی تحقیق با انواع تحقیق از نظر هدف :

تحقیق بنیادی Basic or Fundamental Research :

1- بنیادی      2- کاربردی     3- اقدام پژوهی ( علت یابی(

1-      موارد و جنبه های کاربردی تحقیق در مسائل واقعی و استفاده عملی از نتایج تحقیق کمتر مورد توجه محقق است .

2-       انگیزه محقق عمدتا اوضای کنجکاوی و کشف حصول و قواعد حاکم بر پدیده هاست

3-      مجموعه این قواعد در هر رشته پایه های دانش بشر را به وجود می آورد که ممکن است به تدوین نظریه های علمی برای بیان پدیده ها منجر می شود .

مثال – آیا نسبت افراد چپ دست بین پسران بیشتر از دختران است / اکثر مسائل مطرح شده در حوزه فلسفه و ریاضیات

تحقیق کاربردی : Applied Research

1-      در این تحقیق ( کاربردی ) محقق می خواهد به اصول و قواعدی برسد که در موقعیت های واقعی و عملی به کار بسته می

2-      هدف اساسی این تحقیق بهبود روشهاست .

مثال :  بیشتر تحیق های روانشناسی و تعلیم و تربیت از این نوع هستند

مثال : آیا نمایش فیلم به عنوان روشی برای آموزش در س تاریخ موثر تر از روشهای گفتاری است

اقدام پژوهی : Action Research(تحقیق عملی)

1-      در دهه 1930 به بعد در زمینه های روانشناسی و تعلیم و تربیت اقدام پژوهی مورد توجه واقع شد .

2-       هدف از این جنبش در تعلیم و تربیت در گیر کردن متخصص تحقیق و معلم کلاس با مطالعه و کاربرد آن درباره مسائل تعلیم و تربیت در یک موقعیت خاص کلاس است ( جان بست )

3-      اقدام پژوهی – بر کاربرد فوری متمرکز است نه تدوین نظریه و یا کاربرد عمومی یافته های آن تاکید آن بر موقعیتهای محلی است

4-      اقدام پژوهی در مورد مسائل واقعی زندگی به کار بسته می شود و از قضاوتهای ذهنی معلمان و تصمیم گیریهایی که بر عقاید عامیانه و یا تجارب محدود آنان استوار است به مراتب پیشرفته تر است .

تقسیم بندی تحقیق بر اساس رویکرد :

تحقیق تکوینی ، تحقیق توسعه ای

تحقیق تکوینى به تحقیقى اطلاق مى شود که در صدد یافتن علت تکوین و ایجاد یک پدیده یا موضوع تحقیق است  .

تحقیق توسعه اى یا تکاملى , تحقیقى است که به دنبال فهم فرآیند و مسیرى است که یک موضوع یا پدیده ازآغاز تولد خود تا کنون طى کرده است . این نوع تحقیق بر آن است تا معلوم کند که , پدیده مورد نـظـر چـه مـسـیـرى را پـشـت سرگذاشته و چرا چنین مسیرى را طى کرده است.

تقسیم بندی تحقیق بر اساس روش :  تحقیق اکتشافى/ تحقیق توصیفى/ تحقیق تبیینى

 تحقیق اکتشافى:

1-      هـدف اصـلـى در تـحـقـیـق اکـتـشافى , شناخت وضعیتى است که درباره آن آگـاهـى هـاى لازم وجـود ندارد

2-       محقق به دنبال دستیابى به اطلاعاتى است که با کمک آن ها مى تواند موضوع تحقیق را به خـوبـى بـشـنـاسـد.

3-      هر تحقیقى نیازمند انجام یک سرى مـطـالـعـات اکـتـشـافـى اسـت یـعـنـى تحقیق اکتشافى زمینه اى است براى انجام تحقیقات مهم تر و گسترده تر.

4-      تحقیق اکتشافى را تحقیق برآوردى نیز نامیده اند, به نـظـر آن هـا در این نوع تحقیق , هیچ فرضیه اى پیشنهاد نمى شود و مورد آزمون قـرار نمى گیرد بلکه هدف آن تنها به دست دادن برآوردى از یک مساءله خاص است .

5-      تحقیق اکتشافى را نمى توان تحقیق به معناى حقیقى آن دانست , بلکه در عـوض نوعى مطالعه است که باعث وسعت بخشیدن به دیدگاه ها و اندیشه هاى محقق مى شود.

6-       وظیفه تحقیق اکتشافى نه رسیدگى کردن به فرضیه هاى تحقیق است و نه جمع آورى اطلاعات در مورد مساءله تحقیق , بلکه ایجاد زمینه مناسب بـراى درک بـهـتـر پـدیـده هاى مختلف یا مساءله خاصى است که محقق , فاقد اطـلاعـات کـافى درآن مورد است .

7-       تحقیق اکتشافى ممکن است به صورت هاى مـختلفى انجام شود مانند: خواندن متون و نوشته هاى مختلف ,مصاحبه با افراد, مشورت با اساتید و صاحب نظران و...

تحقیق توصیفى:

1-       هدف از آن ها توصیف کردن پـدیـده یـا پـدیـده هاى مورد بررسى است .

2-      توصیف و معرفى پـدیده مورد نظر از طریق بر شمردن ویژگى ها, ابعاد و حدود آن پدیده صورت مـى پـذیرد.

3-      هدف در تحقیق تـوصیفى , شناسایى وضع موجود است , نه قضاوت درباره آن یا بررسى نوع رواب ط موجود بین عوامل و متغیرهاى مختلف

4-       تـوصـیـف عـیـنـى , واقـعى و منظم خصوصیات یک پدیده , یک موقعیت و یا یک موضوع .

تحقیق تبیینى:

1-       ایـن نوع تحقیق که به آن تحقیق علمى نیز گفته مى شود, در صدد پیدا کردن روابـط عـلـت و معلولى بین متغیرهاى مختلف است .

2-      تـعـریفى که از تحقیق ارائه شد در واقع تنها برازنده تحقیق تبیینى است

3-      تنها دراین نوع از تحقیق است که مراحل کلى سه گانه سؤال , فرضیه و آزمون وجود دارد. بنابراین

4-      پژوهشگر فلسفه باید کسب توانایى براى انجام یک تحقیق از نوع تبیینى آن باشد .

(منبع: درآمدی بر روش تحقیق در علوم سیاسی، نوشته اسماعیل جهانبین)

انواع تحقیق از نظر کنترل متغیر ها :   

      غیر آزمایشی          علی مقایسه ای           همبستگی     آزمایشی

تحقیق غیر آزمایشی :

1-      در این تحقیق روابط بین متغیر های دستکاری نشده مورد بررسی قرار می گیرد

2-       محقق متغیر های مورد مطالعه را شخصا دستکاری نمی کند بلکه آنها را به گونه ای که در گذشته اتفاق افتاده اند بررسی می کند و تاثیر آنها را بر یکدیگر و یا در سایر متغیر ها مورد مشاهده قرار می دهد

3-      یکی از دلایلی که متغیر ها در این تحقیق مورد دستکاری قرار نمی گیرند مربوط به جنبه اخلاقی و انسانی تحقیق است 

مثال : اثر مصرف سیگار یا مواد مخدر بر رشد جنین در خانمهای باردار

               مستقل                                     وابسته

مثال 2- تاثیر جدایی از خانواده در رشد عاطفی کودکان

                      مستقل                     وابسته

علی مقایسه ای ( پس رویدادی)

1-       پژوهشگر علت احتمالی متغیر وابسته را مورد بررسی قرار می دهد

2-       متغیر مستقل و و ابسته در گذشته رخ داده اند

3-       این نوع تحقیق غیر آزمایشی را تحقیق پس رویدادی می گویند .

مثال : عوامل خانوادگی موثر بر شکست تحصیلی دانش آموزان / علت بزهکاری در میان جوانان / عوامل اجتماعی موثر بر طلاق  /عوامل روانی و اجتماعی موثر بر گرایش به خودکشی

تحقیق همبستگی :

1-      این تحقیق رابطه بین دو یا چند متغیر را مورد مطالعه قرار می دهد 

2-      تحقیق همبستگی فقط در مورد رابطه بین متغیرهایی که در مورد یک گروه هستند به کار می رود .

3-     

مزیت آن نسبت به علی مقایسه ای :

با استفاده از این روش پژوهشگر می تواند از رابطه بین چند متغیر همزامان را با یک متغیر مورد بررسی قرار دهد . زیرا در علوم رفتاری ، یک رفتار تابعی از چند متغیر است که بطور مشترک بر آن رفتار اثر می گذار د . و بررسی آنها از طریق این تحقیق آسانتر انجام می شود . 2- در علی مقایسه ای پژوهشگر می تواند تاثیر چند متغیر مستقل را بر یک متغیر وابسته مورد مطالعه قرار دهد . اما نمی تواند رابطه بین متغیر های مستقل را جداگانه بررسی کند در حالی که در تحقیق همبستگی این امکان وجود دارد .

مثال – سطح عزت نفس دانش آموزان تابعی از پیشرفت تحصیلی و درجه محبوبیت آنان در میان همکلاسا ن است .

سطح عزت نفس = متغیر وابسته

پیشرفت تحصیلی = مستقل

محبوبیت = مستقل

همکلاسان = وابسته

مثال – هوش ، انگیزه تحصیلی ، آموخته های قبلی دانش آموزان دبیرستانی بیش از 80٪ از موفقیت تحصیلی آنان را در دانشگاه تببین می کند .

هوش = مستقل

انگیزه تحصیلی = مستقل

آموخته های قبلی = مستقل

موفقیت تحصیلی = وابسته

تحقیق آزمایشی = ( آزمایشگاهی – میدانی)

آزمایشگاهی –

1-       روش نظام دار و منطقی برای پاسخ سئوال پژوهشی است پژوهشگر محرک رفتار و یا شرایط محیطی را مورد دستکاری قرار می دهد . سپس چگونگی تاثیر آن را در تغییر وضعیت آزمودنی ها مشاهد ه می کند . این دستکاری ها باید دقیق و منظم باشد .

2-      تحقیق ازمایشی ازمایشگاهی = در محیط جدا از موقعیت عادی انجام می شود و محیط تقریبا ساختگی است .

3-      آزمایشهای آزمایشگاهی برای تحقیقات بنیادی و برای آزمودن نظریه علمی به کار می رود

تحقیق آزمایشی میدانی :

1-       در موقعیت واقعی و یا نمونه های بزرگتر انجام می شود دقت کنترل در اینجا کمتر از آزمایشگاهی است

2-       آرایش تصادفی می باشد متغیر ها بصورت عملیاتی تعریف می شوند و با ابزارهای دقیق مورد اندازه گیری قرار می گیرند این موقعیت با موقعیت واقعی تفاوتی ندارد

3-      کنترل پژوهشگر به متغیرهای ناخواسته کمتر از آزمایشگاهی است .

4-      تحقیقهای میدانی علاوه به آزمودن نظریه برای یافتن پاسخ علمی و پژوهشهای کاربردی نیز به کار می رود .