ابن رشد؛ فیلسوف و پزشک اندلسی

ابوالولید محمد بن احمد بن محمد بن رشد (595-520 ق/ 1198-1126م)، مشهور به «حفید»، فیلسوف، شارح ومفسر آثار ارسطو، فقیه و پزشک برجسته اندلسی است. در شهر قرطبه در اندلس به دنیا آمد.

 پدر بزرگ و پدرش هر دو از فقیهان وعالمان نامدار زمان خود بودند. پدر بزرگ وی فقیه مالکی، قاضی القضات و امام مسجد جامع قرطبه و پدرش احمد بن ابوالقاسم نیز فقیه و قاضی قرطبه بود. ابن رشد ابتدا نزد پدر و سپس نزد ابوالقاسم ابن بشکوال و ابومحمد بن رزق و ابو مروان بن مسرئ فقه آموخت. کتاب مؤطا را از حفظ داشت. ادبیات عرب را نزد سمحون فرا گرفت و از ابوجعفر بن عبدالعزیز و ابو عبدالله المازری نیز اجازه روایت گرفت. او در پزشکی و ریاضیات وعلوم حکمیه، شاگرد ابوجعفر بن هارون الترجالی بود. از استادان وی در فلسفه نامی نرفته است. ابن رشد در اشبیلیه و قرطبه به شغل قضاوت پرداخت، سپس به دربار سلاطین موحدین مراکش راه یافت و از توجه و احترام آنان برخوردار شد.
در میان فیلسوفان بزرگ مسلمان، ابن رشد یگانه فیلسوفی است که شیفته ارسطو و فلسفه او بود و در شرح‌ها وتفسیرهایش بر نوشته‌های ارسطو این شیفتگی را بیان کرده است. به همین سبب او را می‌توان وفادارترین و هشیارترین پیرو ارسطو دانست و همین وفاداری به ارسطو مهم‌ترین انگیزه مخالفت و درگیری ابن رشد با برخی نظریات فیلسوفانی مانند فارابی و ابن سینا و متکلمانی مانند غزالی به شمار می‌رود. فلسفه ارسطویی در پهنه تفکر اسلامی با عناصر مهمی از فلسفه نوافلاطونی آمیخته شده است حتی خود ابن‌رشد نیز از تأثیر این عناصر نوافلاطونی در تفکر فلسفی‌اش برکنار نمانده است. شروح ابن رشد بر آثار ارسطو به سه دسته تقسیم می‌شوند: شرح های مفصل و بزرگ که «تفسیر» یا «شرح» نامیده می‌شوند، شرح‌های متوسط موسوم به «تلخیص» و خلاصه‌های نوشته‌های ارسطو که «جامع» و بطور کلی «جوامع» نام دارند.
٭ به نقل از کتاب
«تقویم تاریخ، فرهنگ و تمدن اسلام و ایران»