تکنیک نگارش مقاله ۱

چگونه یک مقدمه خوب برای مقاله خود بنویسیم؟  

آغاز مقاله از مهم ترین بخش های یک مقاله است.  زیرا همین  بخش است که مخاطب را به خواندن ادامه مطلب جلب می کند.  در واقع شروع یک مقاله ، حکم ویترین آن  مقاله را دارد . اما همین قسمت یکی از سخت ترین بخش های مقاله نویسی است . بیشتر مشتاقان مقاله نویسی نمی دانند چگونه نوشتار خود را آغاز کنند. مقدمه‌ یکی از بخشهای یک مقاله علمی است که همچون دریچه‌ای، خواننده را از دنیای بیرون به دنیای درون مقاله می‌برد و در حکم نقشه راه برای خواندن کل مقاله می باشد. 

مزگی نژاد

 هدف اصلی از بیان مقدمه پاسخ به این سوال است که «چرا پژوهش انجام شده است». خیلی از اوقات مقدمه مقاله‌ای که برای مجله فرستاده می‌شود، تنها قسمتی است که خوانده می‌شود. براساس بررسی‌های صورت گرفته به عبارت دیگر اکثر داوران در مجلات علمی تصمیم خود را پیرامون  قبول یا رد مقاله در 15 دقیقه اول خواندن آن که عمدتاً منطبق با مقدمه است می‌گیرند. لذا صاحبنظران مقاله‌نویسی پیشنهاد می‌کنند که حداقل نیمی از زمان نوشتن مقاله، به نگارش مقدمه و نتیجه‌گیری اختصاص یابد.

ساختار کلی و محتوای مقدمه چیست؟
بطور کلی ساختار مقدمه از توالی زیر پیروی می‌کند:
1)    ارائه زمینه و دیدگاه درباره موضوع و اهمیت
2)    مروری کوتاه بر متون علمی موجود
3)    بیان منطق منجر به انجام پژوهش
4)    بیان هدف مطالعه
رسالت اصلی مقدمه، پاسخ گویا به این سوال است که چرا مطالعه انجام شده و انگیزه پژوهشگر از انجام آن چه بوده است. ذکر دقیق اینکه چه مطلبی قرار است در مقاله بیان شود و موضوع اصلی مطالعه چیست مهمترین موضوعی می‌باشد که به آن پرداخته می‌شود.

اولین خط مقدمه:
اولین خط مقدمه را می‌توان مهمترین بخش آن در نظر گرفت چرا که محور آن ایجاد انگیزه در خواننده از طریق تبیین اهمیت و گستردگی موضوع مطالعه است. در جمله اول مقدمه معمولاً موضوع اصلی مطالعه معرفی می‌شود.
پاراگرافهای بعدی به بررسی متون و ذکر هدف مطالعه اختصاص دارد.

شیوه های مختلف شروع یک مقدمه :

  ساده ، مستقیم و خبری : در این نوع مقدمه ، نویسنده در ابتدا موضوع را برای خواننده مطرح یا خبری را که در مورد آن به ارائه نظر می پردازد ، بیان می کند و در یک جریان منطقی – تشریحی با نتیجه گیری مقاله را به پایان می برد.
 مثال : « قانون جدیدی برای مطبوعات وضع کرده اند که من هنوز شان نزول آن را نمی دانم . اگر همدلی و تفاهمی وجود داشت، با همان قانون قدیم هم می شد کارهای بزرگی انجام داد.»
دقت شود شکل مستقیم و خبری با خبردهی صرف تفاوت دارد. به عبارت دیگر خبر دهی در آغاز مقاله باید با  ظرافت مقاله نویسی همراه باشد.
  نقل قول و اقتباس از افکار و عقاید دیگران : در این نوع مقدمه ، نویسنده با یک جمله یا بند از نوشتار یا افکار مشاهیر علمی، ادبی ، مذهبی و ... مقاله را آغاز می کند. ممکن است نقل قول از یک آدم غیر مشهور و عادی هم باشد اما در هر حال نقل قول باید با موضوع مقاله مرتبط باشد.
 مثال: « سخن کارل پوپر_ دانشمند اتریشی – است که خطرناک ترین اندیشه سیاسی آرزوی خوشبخت ساختن انسان است و مصیبت زندگی این است که کوشش برای ساختن بهشت همیشه به ایجاد دوزخ منجر شده است. »
امثال و حکم و روایات : نویسنده می تواند مقاله را با یک مثل، حکایت یا روایت آغاز کند، بدیهی است این مثل یا حکایت باید هم آوا با موضوع و هدف مقاله انتخاب شود.
 مثال: « از قدیم گفته اند سگ زرد برادر شغال است . ظاهرا حکایت روزهای شما در فرنگ هماهنگی تام  وتمامی با این مثل قدیمی دارد»

شعر: آوردن قطعه شعری از شاعران کهن و نو به جذابیت مقاله کمک می کند. در واقع شعر بیشترین معنا را با کمترین واژه ها ادا می کند . بنابراین گاهی شعر می تواند هدف نویسنده را از مقاله در ابتدای نوشتار بیاورد.
وصفی : مقاله نویسانی که قلمشان دارای قدرت تصویربرداری و تشریح است معمولا از این روش برای شروع مقاله استفاده می کنند. این روش برای توصیف یک واقعه یا صحنه، عینیت بخشیدن به موضوع و خواننده را در صحنه قراردادن ، مورد استفاده قرار می گیرد.

سیر ارائه مطالب در مقدمه:
همواره سیر ارایه مطلب در مقدمه از عام به خاص است؛ به عبارت دیگر نویسنده، مطلب را از جنبه‌های کلی شروع می‌کند و رفته رفته به قسمتهای اختصاصی‌تر می‌پردازد تا در نهایت لزوم انجام مطالعه را برای تکمیل آنچه تاکنون انجام شده روشن نماید.

هنر و تکنیک نوشتن یک مقدمه خوب:
لازم است نویسنده در مقدمه به خوبی تاکید نماید که چگونه فرضیه را تهیه کرده است. در این راستا نویسنده باید به خوبی ارتباط مطالعات قبلی با تحقیق خود را روشن کند؛ چرا که عدم توجه به این نکته از شایعترین مشکلات موجود در بخش مقدمه است.

مراجع در مقدمه:
نه آنقدر از مطالب کتب مرجع استفاده کنید که فرم کلی مقاله حالت عامیانه و بدیهی به خود بگیرد و نه آنقدر اختصاصی بنویسید که برای عمده خوانندگان ابهام آفرین باشد.

پاراگراف آخر مقدمه:
خصوصیات مهم پاراگراف آخر مقدمه بهترین محل برای بیان هدف مطالعه است. این قسمت همچنین محل نوشتن مزایای تکنیک یا متدولوژی جدید (اگر تحقیق در این مورد است) نیز می باشد. در جمله آخر این پاراگراف می توانید به اختصار به روش اجرای مطالعه نیز اشاره کنید. اما بهتر است آن را به بخش مواد و روشها واگذار کنید.

زمان نوشتن مقدمه چه موقعی است ؟
یک ترتیب منطقی برای نگارش مقاله می تواند به این صورت باشد که ابتدا بخش مواد و روشها، سپس نتایج، آنگاه مقدمه و در انتها بخش بحث مقاله به رشته تحریر درآید.
با این حال عده‌ای معتقدند مقدمه باید قبل از نوشتن سایر قسمتهای مقاله نوشته شود و برخی دیگر نیز بر این اعتقادند که  در انتها اضافه شود؛  اما به هر شکل بذل  توجه و دقت کافی از جانب نویسنده در تنظیم مقدمه ضروری است.

در پایان این قسمت توجه شما را به شایع ترین مشکلات در نوشتن مقدمه جلب می‌نماییم :
برخی مشکلات شایع در نوشتن مقدمه:
-    عدم بیان هدف از انجام مطالعه که موجب سر در گمی خواننده می‌شود.
-    عدم اشاره به مراجع مرتبط که از اعتبار مطالعه می‌کاهد.
-    شرح تحقیقاتی که ارتباط دوری با مطالعه فعلی دارند و موجب خستگی خواننده می شود.
-    عدم توضیح ساختار تئوریک کلی مطالعه که مخاطب را در خواندن سایر قسمتهای مقاله فاقد دیدگاه نگه بازمیدارد.

حجم یک مقدمه خوب چقدر است؟
پیشنهاد می‌شود طول مقدمه حداکثر دو صفحه یا 6 / 1 کل مقاله باشد ( هر کدام که کمتر است).

درپایان به چندنکته مهم توجه کنید:
1. هرگز در مقدمه به نتایج حاصل از مطالعه اشاره نکنید.
2. تا حد امکان از افعال معلوم استفاده کنید. البته « من » کلمه‌ای است که اکثر داوران از آن دل خوشی ندارند، لذا در استفاده از ضمیر اول شخص پرهیز کنید.
3. به هنگام نوشتن، آنجا که از موضوعی پذیرفته و اثبات شده سخن به میان می‌آورید، از زمان حال ساده و آنجا که به پژوهشها و مطالعات قبلی اشاره می‌کنید از زمان گذشته استفاده نمایید. چنانچه خواستید عبارتی را عیناً از دیگران نقل کنید آنرا داخل گیومه قرار دهید.
4. تا حد امکان  از مخفف‌های نادر و بعضاً نامانوس استفاده نکنید. هیچ چیز نمی‌تواند سریعتر از علایم اختصاری بی‌معنی یا اشاره به بیماریها، داروها، گزارشها یا مکانهایی که مخاطب « نمی‌داند » او را از خواندن مقاله منصرف نماید.
5 . از تکرار فراوان واژگان کلیدی پرهیز کنید زیرا به زیبایی مقدمه لطمه می زند.
6. همواره به همخوانی عنوان مقاله و مشکل مورد مطالعه توجه کنید و در گیرودار تحریر مقاله از این نکته مهم غافل نمانید.
7. « برای مخاطبتان بنویسید؛ نه برای خودتان ». بعضاً مولفان در خصوص آنچه می‌خواهند بگویند و نیز مخاطبینشان توجه کافی ندارند. آنها نگارش خود را با ایده‌ای شروع می‌کنند و امیدوارند خواننده با درایت شخصی خود نکات مهم آنرا دریابد و اعتراضی هم نکند. این اشکال بویژه در مقالاتی که از جانب متخصصان برای پزشکان عمومی نوشته می‌شود به وفور دیده می‌شود.

سخن پایانی اینکه برای کسب مهارت در نوشتن مقدمه، زیاد بنویسید و از نویسندگان ماهرالگو بگیرید.

برای آشنایی بیشتر با ساختار و نحوه نگارش مقدمه به فصل 5 از کتاب مبانی نگارش علمی تالیف دکتر ارمین رشیدی- گروه نگارش علمی (SWT)- موسسه فرزان مراجعه نمایید. (http://www.farzaninstitute.com/index.php?option=com_content&task=view&id=189&Itemid=51)