قران شناسی

آیات قران ناسخ و منسوخ دارد!َ

_در میان آیات احکام که در قران است آیاتی هست که پس از نزول جای حکم آیاتی که قبلا نازل شده و مورد عمل بوده اند گرفته به زمان اعتبار حکم  قبلی خاتمه میدهد ،آیات قبلی منسوخ شده و آیات بعدی که در حکم خود حکومت بر آنها دارند ناسخ نامیده میشوند چنان که در اول بعثت مسلمانان دستور داشتند که با اهل کتاب با مسالمت بسر برند چنانکه میفرماید«پس عفو کنید _ببخشید و روی گردانیده نادیده بگیرید _تا امر خدابیاید »(بقره ،آیه 109)و پس از چندی آیه قتال آمد و به حکم مسالمت خاتمه داده وچنانکه میفرماید «جنگ و قتال کنید با کسانی که به خدا و روز قیامت ایمان ندارند و آنچه را خدا و پیغمبر حرام میکنند حرام نمیکنند ودین نمیگیرند که همان اهل کتاب باشند»(توبه ،آیه 29)

 یا در جای دیگر آمده که زنان شوهر دار که مرتکب فحشا شوند دستور رسید که در خانه حبس شوند تا مرگشان فرارسد یا خدا راهی برایشان مقرر دارد ،بعد راهی که برایشان مقرر شد این بود که دستوررسید به طور کلی اگر مردان زن دار و زنان شوهردار مرتکب فحشا شوند باید «رَجم»سنگسار شوند.

البته حقیقت نسخی که در میان ما دایر هست این است که به مصلحتی حکمی را وضع کرده ومورد عمل قرار میدهیم و پس از چندی به خطا و اشتباه خود پی برده و حکم اولی را الغاء کرده و حکم دیگر را جایگزین میکنیم و نسخ بدین معنا را را که ملازم جهل هست به خدای متعال که جهل و خطا به ساحت پاکش را ندارد نمیشود نسبت داد  وچنین حکمی در قران مجید که در میان آیاتش هیچ گونه اختلافی نیست وجود ندارد

بلکه نسخ در قران مجید بیان انتهای زمان اعتبار حکم منسوخ است ،به این معنا که مصلحت جعل و وضع حکم اولی مصلحتی محدود و موقت باشد و طبعا اثرش نیز که حکم است محدود و موقت در می آید و پس از چندی حکم دومی پیدا میشود  و خاتمه یافتن مدت اعتبار حکم اولی را اعلام میکند  و نظر به اینکه قران مجید در مدت 23سال تدریجا نازل شده اشتمالش به چنین احکامی کاملا قابل تصور است.

و البته وضع حکم موقت در جایی که هنوز مقتضی حکم ثابت تام نیست و پس از تمامیت مقتضی تبدیل نمودن آن به حکم ثابت اشکالی نخواهد داشت ،چنان که از قران مجید نیز در حکمت نسخ همان معنا استفاده میشود .

چنانچه خدای متعال میفرماید :«و وقتی که آیه ای را به جای آیه ی گذشته تبدیل کردیم در حالی که خدا به آنچه  نازل میکیند داناتر است میگویند افترا بسته ای، بلکه بیشترشان نمی فهمند بگو آن را روح القدس به حق از خدای تو نازل کرده است برای اینکه کسانی را که ایمان آورده اند ثابت تر کند و هدایت و بشارت باشد برای آنان که تسلیم امر خدا هستند»(نحل،آیه102)

(علامه طباطبایی_ قران در اسلام _صفحه66)

(استاد مطهری _کلیات علوم اسلامی_صفحه295)